Ülkemizde çalışma hayatındaki kadınların hakları son yıllarda önemli ölçüde artırılmıştır. Bu sayede kadınların çalışma hayatında daha çok yer almasının da önü açılmıştır. Özellikle çalışan anne adaylarına sağlanan kolaylıklar ve maddi destekler, onlar için önemli avantajlar sağlamaya devam etmektedir.
Doğum izni ve doğum parası ise, çalışan anne adaylarının en çok merak ettiği konulardan bir tanesidir. Bizlerde Happy Mom Ailesi olarak, sizler için bu iki başlığı ayrıntılı bir biçimde açıkladık.
Doğum İzni Nedir?
Doğum izni, hamile olan ya da yeni doğum yapmış olan çalışan annelere tanınmış bir haktır. SGK bağlı çalışanları konu alan (4A) ya da Emekli Sandığı (4C) çalışanlarını kapsayan kadınlar için devlet yasal izin sürelerini belirlemiştir. Doğum öncesi kullanılan hamilelik izni ve doğum sonrası izin olmak üzere iki bölümden oluşur.
Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu’nun 74. Maddesi’nde tanınan haklara göre, kadınlara; doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam olarak 16 hafta ücretli izin hakkı tanımıştır.
Böylelikle hem çalışan hamile kadınların doğum öncesinde iş yükü hafifletilmiş olur hem de doğum sonrası bebeklerini emzirebilmeleri ve onunla vakit geçirebilmeleri sağlanır.
Doğum çoğul gebelik şeklinde gerçekleşecekse, izin süresinde bazı değişimler meydana gelir.
Çoğul gebelik yaşayan kadınlara doğumdan önce 10 hafta ve doğumdan sonra 10 hafta olacak şekilde toplamda 20 hafta izin hakkı verilir.
SSK’nın doğum izni şartları ise kanunda şöyledir;
‘SSK doğum izni süreleri ilgili doktorun vereceği rapora göre değişebilmektedir. SSK’lı kadın çalışanının sağlık durumuna, çalıştığı işin şartlarına ve hamileliğin gidişatına göre bu süre uzatılabilmektedir.
Doktor uygun görürse ve raporda belirtirse doğum öncesi 8 haftalık izin doğum sonrasına belirli bir süreye aktarılabilmektedir. Çalışan anne adaylarının hamileliğinin 32. haftasında, 8 haftalık doğum öncesi izne çıkılması gerekir. Şayet doktor uygun görürse SSK’lı anne adayının doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışabilmesine olanak sağlamaktadır. Doğum öncesinde çalıştığı sürelerde anne adayının izin hakkı doğum sonrasına eklenmektedir.
Doğum izni biten SSK’lı anne adayı dilerse 6 ay ücretsiz izin kullanabilmektedir.’
Kısacası anne adayının doğumdan sonra talep etmesi halinde, 16 haftalık sürenin tamamlamasının ardından, ek olarak 6 aya kadar ücretsiz SSK doğum izni alabilir. Bu süreler yasal olarak kanun koyucu tarafından belirlendiği için, işverenin herhangi bir itiraz hakkı bulunamaz.
32 haftalık gebelik, yasal annelik izni süresinin başladığı haftadır. Çalışan bir anne 32. haftada doğum öncesi 8 haftalık yasal iznine ayrılma hakkı kazanır. Fakat sağlık durumu ve işi çalışmasına el veriyorsa 32. haftada doktorundan 5 hafta daha çalışabileceğine dair hamileliğin 37. haftasına kadar geçerli bir gebelikte çalışabilir raporu alması gerekir.
Bu durumda, çalışan kadının iş yerinde geçirdiği tüm süreler doğum sonrası süresine eklenir. Yani, doğum öncesindeki 8 haftalık izninden kullanmadığı her hafta doğum sonrasına dahil edilir. Doğum öncesi 8 haftalık yasal izninin 5 haftası, doğum sonrasındaki 8 haftaya eklenerek 13 hafta izin yapılabilir.
Doğum Parası Nedir?
SSK’lı çalışan hamil kadınlar, doğum izni döneminde iş görmezlik parası alırlar. Şartlardan biri ise, bu ödeneği alabilmek için en az 90 gün sigorta primi ödenmesi gerektiğidir. Doğum izni öncesinde işten ayrılma halinde doğum parasının alınması söz konusu olamaz.
Doğum sonrasında ödeneğin alınabilmesi için doğumun gerçekleşmesi ve doğan bebeğin sağ olması gerekir.
Doğum Parası Nasıl Hesaplanır?
Bu hesaplama SSK’lı anne adayının aldığı brüt ücret üzerinden yapılır. Kısacası anne adayının doğumdan önce son 3 ay içerisinde yatan brüt ücrete göre yapılan hesaplamada, doğum parası alacak annenin günlük brüt ücretinin 3’te ikisi ödenir.
Doğum sonrası anneye verilen bu ödeme çalışılan kurum tarafından değil, SGK tarafından yapılır. Her yıl oranı değişen doğum rapor parası, çalışan annenin yatan brüt ücretine göre değişiklik gösterir.
Örnek vermek gerekirse;
Son üç ayda yatan brüt ücret toplamı 8829 TL olduğunu varsaydığımızda 2020 yılı için hesaplanması:
8829 / 90 hesabıyla annenin günlük kazancı 98,10 TL olacaktır. SSK’lı anne adayının ya 16 ya da 20 haftalık izni olacağından, 16 haftada toplam 112 günlük doğum parası alınması gerekir.
2020 yılı içerisinde günlük brüt ücret 98,10 TL olduğuna göre, alınabilecek günlük doğum parası: 65,4 TL (98,1 x 2/3) olacaktır.
Alınacak toplam doğum parası ise: 7.324,8 TL (65,4 x 112) olarak hesaplanır.
Aynı şartlar altında çalışan anne adayı ikiz bebek dünyaya getirdiğinde, doğum izni toplamda 20 hafta olacaktır ve bu durumda alınacak olan doğum parası: 9.156 TL (140 x 65,4) olacaktır.
