Tiroid bezi, boyun kısmında bulunan kelebek şeklinde bir organdır. Yaklaşık 2 santimetre uzunluğundadır ve boğazın önünde adem elması olarak adlandırılan tiroid kıkırdağının belirginliğinin altında yer alır.
Endokrin sistem yani hormon sistemi adı verilen karmaşık bir bez ağının parçasıdır. Endokrin sistem vücudun faaliyetlerinin çoğunu koordine etmekten sorumludur. Tiroit ise, endokrin sistemin en önemli parçalarından olan bir iç salgı bezidir. İşlevi; T3 ve T4 adı verilen hormon üretmesi ve bunları kana salmasıdır.
Tiroid bezi, kalp ve sindirim fonksiyonu, kas kontrolü, beyin gelişimi, ruh hali ve kemik bakımının yanı sıra vücudun metabolizma hızını düzenleyen hormonlar üretir.
Eksikliği ya da fazlalığı çok ciddi rahatsızlıklara ve şikayetlere neden olabilir. Tiroid hormonları; nefes alıp vermek, kalbin atım hızını ayarlamak, metabolizma hızını kontrol etmek, kas gücünü yönetmek, regl döngüsünü düzenlemek, vücut ısısını dengede tutmak ve kolesterol seviyelerini ayarlamak gibi hayati vücut fonksiyonlarını düzenler.
Hamilelik Döneminde Tiroid Tembelliği
Hamilelikte tiroid tembelliğinin en belirgin sebebi “Hashimoto (Haşimoto)” hastalığıdır. Bu hastalık, otoimmun bir hastalıktır. Bu da bağışıklık sistemimizin kendi tiroid bezimizi tanımayıp, onu bir virus, bir bakteri, bir mikrop ya da yabancı cisim sanıp antikor oluşturmasıdır.
Normal şartlarda antikor, kanda bulunan lökositlerin yani beyaz hücrelerin, dokularda da plazmosit denilen hücrelerin vücudun savunması için ürettikleri maddelerdir. Haşimoto hastalığında antiTPO ve antiTG adlı antikorlar tiroid bezinde tahribat yapar.
Bu durum hamilelikte hem anneyi hem de bebeği etkiler. Teşhis konması için; kanda serbest T4 düzeyinin düşük olması, TSH düzeyinin yüksek olması gerekir. Böyle bir durumda hasta muayene edilir, tiroid ultrasonografisi ve tüm Haşimoto ( Hashimoto ) testlerini yapılır.
Bunlar serbest T4, serbest T3, TSH, antiTPO ve antitiroglobulin testleridir. Sonuçlara göre tedaviye başlanmasına veya başlamamasına karar verilir. Anne adayı bu sonuçlar doğrultusunda e ayda bir muayeneye gitmelidir. Hipotiroidizmde annenin tiroid bezi çift kişilik çalışamayacağı için ilaç tedavisi yapılması gerekir.
Anne adayında uzun zamandır hipotiroidizm, tiroid tembelliği veya Haşimoto hastalığı yaşıyorsa aldığı ilacın dozunda artırılabilir. Bu yüzden tiroid ve guatr hastalarında gebelik boyunca takibin endokrinoloji uzmanı tarafından yapılması gerekir.
Hipotiroidi durumunda anne adayında belirtilerle beraber kan testlerinde serbest T4 düşük, TSH düzeyinin ise yüksek olduğu görülür.
Hamilelik Döneminde Tiroid Tembelliği Belirtileri
İlk başta, yorgunluk ve kilo alımı gibi spesifik olmayan belirtilere rastlanır. Tiroid hormonlarının eksikliğine bağlı olarak metabolizma hızındaki yavaşlama belirgin hale geldiğinde aşağıdaki belirti ve bulgular gözlemlenebilir:
- Halsizlik
- Kabızlık
- Ciltte kuruluk
- Soğuğa karşı hassasiyet
- Yüzde, ellerde ve ayaklarda şişme
- Ses kısıklığı
- Kaslarda güçsüzlük
- Kan kolesterol düzeyinde yükselme
- Kaslarda ağrı, hassasiyet ve sertlik
- Eklemlerde ağrı, sertlik veya şişlik
- Saçlarda seyrekleşme
- İnce kırılgan saç ve tırnaklar
- Kalp hızında yavaşlama
- Depresif ruh hali
- Hafızada zayıflama
- Denge ve koordinasyon sorunları
- Libido kaybı
- Kansızlık
- Terlemede azalma
- Uykusuzluk
- Kaşlarda seyrekleşme
- İşitme sorunları
Hamilelik Döneminde Hipotiroidi Zararlı mıdır?
Bebek 12. gebelik haftasından itibaren kendi tiroid hormonunu üretir. Bebeğin tiroid hormonu ihtiyacı bu süreye kadar anneden plasenta yolu ile geçen T4 ile sağlanır. Eğer anne vücudunda yeteri kadar tiroid hormonu bulunmazsa, bazı sıkıntılar meydana gelebilir.
Yapılan araştırmalara göre, ciddi oranda tiroid hormonu eksikliği yaşayan hamile kadınların bebeklerinde nörolojik olarak gelişim geriliğinin oluştuğu saptanmıştır.
Hipotiroidi hem annenin hem de bebeğin üzerinde istenmeyen olumsuz etkileri vardır. Bu etkiler arasında düşükler, gebelik zehirlenmeleri, doğum sonrası kanama riski, yenidoğan bebekte doğumsal hipotiroidi gibi durumlar bulunur.
Ancak bu sorunlar, ancak tiroid hormonunun ciddi şekilde eksik olduğu durumlarda meydana gelir. Çoğu anne adayında, iş bu raddeye gelmeden hastalık saptanır ve gerekli tedaviye başlanır.
Bu nedenlerle anneye bağlı tiroid bezi yetersizliği olarak adlandırılan hipotiroidi önlenmelidir. Hipotiroidi gebelik öncesi dönemde saptanırsa gebelikten önce tiroid hormonu yerine koyma tedavisine başlanır.
TSH değerinin 2,5 Mu/L değerinin altında olması önerilir. Gebeliğin ilk haftalarında tiroid hormon ihtiyacı %30-50 artar.
Gebelik esnasında hipotiroidi tanısı konulan kadınlarda, en kısa zamanda tiroid fonksiyonlarının tiroid hormonu ile düzeltilmesi gerekir. Ayrıca düzenli aralıklarla yaptırılan rutin testleri ihmal edilmemesi ve bu testlerin sonuçlarına göre ilaç tedavisinde kullanılan dozun ayarlanması gerekir.
Hamilelik Döneminde Tiroid Tembelliği Nasıl Tedavi Edilir?
Anne ve bebeğin sağlığının ideal olması için levotiroksin ile tedavi yapılmalıdır. Hastalık ilk defa gebelikte ortaya çıktı ise gebelik süresince tedavi yapılıp daha sonra tedavi kesilebilinir. Hastalık gebelikten önce de varsa ve hali hazırda ilaç kullanılıyorsa bu tedavi genellikle ömür boyu sürer. Hasta daha önceden söz konusu ilaçları kullanıyorsa dozlarında %50’lik bir artış gerekebilir.
Hastalık takip edildiği sürece etkileri olmamış gibi olacaktır ve hamilelik sorunsuz geçecektir.
Hamilelikte tiroid yavaş çalışıyorsa ve teşhis zamanında koyulup, tedavi zamanında yapılmazsa doğacak bebeklerde ileriki yaşlarda IQ istenen seviyeye çıkamayabilir. İleriki zamanlarda öğrenme güçlüğü, iletişim bozuklukları gelişebilir.
Bu yüzden guatr, hamilelik öncesi veya gebelikte saptandığı zaman, kanda TSH ölçülüp tiroid testi yapılmalı, teşhis konulan kişilere gerekli tedavi reçete edilmelidir.
