Hamilelik döneminde anne adayının ve bebeğinin sağlığı açısından nasıl beslenildiği oldukça önem taşır.
Anne adaylarının ise beslenme konusunda en çok merak ettiği konulardan bir tanesi, hamilelikte ciğer tüketimidir.
Çünkü birçok insan sakatat yemeklerini lezzetli bulmakta ve severek tüketmektedir, ancak hamilelikte bu durum tehlikelere davetiye çıkarabilir. Bu nedenle hamilelikte ciğer tüketimi hakkında yeterli bilgiye sahip olunması gerekir.
Karaciğerin Protein ve Yağ İçeriği
Karaciğer mükemmel bir protein kaynağıdır. 28 gram dana karaciğeri 6.2 gram protein içerir. Bu, günlük almanız gereken değerin yaklaşık %12’sini temsil eder. Protein, kas, saç ve tırnaklar dahil olmak üzere vücut dokularının bakımı ve inşası için önemli bir makrobesindir.
Protein ayrıca enzimlerin ve hormonların önemli bir bileşenidir. Birçok kişi karaciğerin aşırı derecede yüksek yağ ve kaloriye sahip olduğunu düşünürken, bu aslında gerçek değildir. Aslında, 28 gram dana karaciğeri sadece 2,4 g yağ veya günlük değerin %3’ünü içerir. Tavuk karaciğeri, sığır ve dana karaciğerinden daha az kalori ve yağ barındırır. Bununla birlikte, aynı zamanda daha az proteini vardır.
Karaciğerin Vitamin İçeriği
Karaciğer çok konsantre bir vitamin kaynağıdır. Aynı zamanda folat ve riboflavin için de iyi bir kaynaktır. Kırmızı kan hücresi üretimi ve sinir sistemi işlevi için B12 vitamini önemlidir. A vitamini göz, saç ve cilt sağlığında önemli bir rol oynar. Folat sindirim ve kırmızı kan hücresi sağlığı açısından önemlidir ve vücut gıdalardan enerji üretmek için riboflavin kullanır.
Karaciğerin Mineral İçeriği
Özellikle dana ciğeri, 100 gramlık porsiyon başına 11 mg ile 18 mg demir içerir. Bu, günlük alınması gereken demir değerinin % 61’ini sağlıyor demektir. Dana karaciğeri, günlük bakır değerinin %100’ünden fazlasını ve selenyum ile çinko için günlük değerin yaklaşık yüzde 25’ini sunar. B12 vitamini ve folat gibi, doğru kırmızı kan hücresi fonksiyonu için bakır da önemlidir ve demir metabolizmasına yardımcı olur.
Bir antioksidan olarak kabul edilen selenyum, bir dizi enzimde yer alırken, çinko ise yara iyileşmesini kolaylaştırır ve sağlıklı bir bağışıklık sistemi için gereklidir.
Hamilelik Döneminde Karaciğer Neden Önerilmez?
Karaciğer genellikle vitaminler, mineraller ve proteinler bakımından zengin sağlıklı bir gıdadır, ayrıca yüksek miktarlarda da A vitamini veya retinol içerir.
Dünya Sağlık Örgütü, kadınların günde 800 μg retinol almasını önerir. Ancak karaciğer organının yalnızca 50 gramı dahi, önerilen bu miktarın üzerine çıkılmasına neden olur.
Beslenme programında bulunan bu türden çok miktardaki A vitamini, gelişmekte olan bebekte özellikle gebeliğin ilk aylarında doğum kusurlarına neden olabilir.
Diğer tipteki A vitamini, meyve ve sebzelerde bulunan provitamin A karotenoidleri olarak adlandırılır. Bebek bekleyen bir annenin tüketebileceği karotenoid miktarında herhangi bir sınır yoktur, bu nedenle meyve ve sebzelerden çok fazla A vitamini almak konusunda endişelenmeye gerek yoktur.
Ancak dana karaciğerinin sadece bir parçası, Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı (USDA) tarafından önerilen “önceden oluşturulmuş A vitamini” miktarının yaklaşık üç katına denk olabilir. Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı, 10.000 IU’dan fazla A vitamini alınmaması gerektiğini ve bu takviyenin özellikle önceden oluşturulmuş A vitamini içeren hayvansal kaynaklar ve güçlendirilmiş gıdalardan alınmasını önermektedir. 19 yaşından küçük kadınlar için ise bu sayı daha düşüktür.
Bir dana karaciğeri nadiren de olsa 30.000 IU’a kadar retinol içerebilir. Bir diğer deyişle karaciğerden bir porsiyon tüketildiğinde önerilen günlük doz kesinlikle aşılmış olur. Ancak toksik miktarda önceden oluşturulmuş A vitamini almak için aylar boyunca her gün bu yemeğin yenmesi gerekir.
Gebelik Sırasında Ne Kadar Karaciğer Tüketilebilir?
WHO, kadınların günde 800 μg retinol eşdeğerlerini almasını önermektedir. Bir günde tüketilebilecek, önerilen karaciğer miktarları 100 g başına şu şekildedir;
- Tavuk karaciğeri: 14,000 μgRE
- Dana karaciğeri: 1,100 μgRE
- Yumurta sarısı: 480μgRE
Hamilelik Sırasında Karaciğer Tüketildiğinde Ne Yapılmalıdır?
Hamilelik sırasında karaciğer yemenin spesifik olarak herhangi bir sakıncası bulunmamaktadır. Ancak karaciğerin tüketimi abartılmamalıdır.
Hamileliğin ilk üç aylık döneminde bu gıdaların tüketilmemesi en iyisidir çünkü anne karnındaki bebeğe doğrudan bir etkisi olabilir. Hamileliğin ilk 3 ayında beslenmeye özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde ciddi sağlık sorunları meydana gelebilir.
İkinci üç aylık dönemde az miktarlarda da olsa tüketilebilir ancak tavsiye edilen alım sınırları olduğu da unutulmamalıdır.
Bununla birlikte anne adayının ayda bir kez karaciğer tüketmesinin bebeği için herhangi bir zararı olmayacaktır. Gereğinden fazla miktarda karaciğer tüketildiği düşünülüyorsa, anne adayı doktoruyla iletişime geçmelidir.
Hamilelik Döneminde Ciğer Yemek Bebekte Leke Yapar Mı?
Halk arasında gebe iken ciğere dokunup kendi tenine temas edenlerin bebeklerinde leke olacağına dair bir inanç vardır.
Bu tür batıl inançlar tamamen yersiz olmakla birlikte, zaten çiğ et ürünlerine dokunulduktan sonra, herhangi bir mikroorganizma bulaş riskine karşı eller iyice yıkanmalıdır.
