Hormonlar, vücudun çalışma mekanizmasında aktif rol alan vücut salgılarıdır. Sistemlerin çalışmasını yönetmek ve doğru şekilde işlemelerini sağlamak gibi önemli görevler, hormonların eksikliği ya da fazlalığı gibi durumlar söz konusu olduğunda derhal tedavi ihtiyacı doğurur.
Özellikle östrojen ve progesteron hormonu gibi kadın üreme sistemini doğrudan yöneten salgıların eksikliği, yumurtlama düzensizliğinden hamilelikte riskli durumların oluşmasına kadar birçok soruna neden olabilir. Bu sorunlar genellikle kadınlarda hormon takviyesi ihtiyacını doğurur.
Bu takviyelerin başında da progesteron hormonu yer alır. Kadınlar hamile oldukları dönemlerde de çeşitli sebeplerden dolayı progesteron hormonu kullanabilirler.
Progesteron hormonu, özellikle hamilelik döneminde kullanıldığında çeşitli yan etkilere sebep olabilir. Progesteron hormonunun işleyiş mekanizmasının ve bu yan etkilerin bilinmesi ise oldukça önemlidir.
Progesteron Hormonu Nedir?
Piyasada hap, ampul, iğne veya vajinal fitil şeklinde satışa sunulan sentetik progesteron hormonu takviyelerine genel olarak progestan adı verilir.
Progestan takviyeleri,
Ağız yolu ile (Hap, tablet olarak)
Enjeksiyon yolu ile (İğne yapılarak)
Vajinal yol ile (Vajinadan fitil olarak) kullanılabilir.
Progestanlar, progesteron hormonu eksikliğinde veya alınmasının gerekli olduğu özel durumlarda başvurulan takviyeler olup kadın üreme sağlığının en önemli salgılarından biridir. Aşağıda verilen görevler göz önüne alındığında progestanların önemi daha iyi anlaşılabilir.
- Menstruasyon yani adet döngüsünde aktif rol alır. Ovülasyon adı verilen yumurtlama anında salgılanıp vücudu hamileliğe hazırlar.
- Hamilelikte salgılanarak bebeğin rahim içerisine tutunmasını kolaylaştırır.
- Hamilelikte rahmin sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmesini sağlar.
- Rahim kasılmalarının önüne geçerek gebelikte düşük riskini azaltır.
- Gebeliğin son trimesterinde salgılanarak doğumun vaktinden önce başlamasını önler.
Sağlıklı bir hamileliğin oluşması için progesteronun belirli bir seviyede olması gerekir. Özellikle, kısırlık teşhisi ya da tedavilerinde progesteron değerlerinin tayini oldukça önemlidir. Bu nedenle, bazen doktorlar anne adaylarından progesteron testi isteyebilir. Bu test, kandan bakılır ve sağlıklı bir kadında aşağıdaki değerler arasında yer almalıdır:
- Menopoz sonrası ve adet döngüsünün başlangıcındaki kadınlarda 1 ng/mL veya altında,
- Adet döngüsünün ortasındaki kadınlarda 5 ila 20 ng/mL arasında,
- Hamileliğinin ilk trimesterinde olan kadınlarda 11.2 – 90 ng/mL arasında,
- Hamileliğinin ikinci trimesterinde olan kadınlarda 25.6 – 89.4 ng/mL arasında,
- Hamileliğinin üçüncü trimesterinde olan kadınlarda 48.4 – 42.5 ng/mL arasında olmalıdır.
Progesteron Hormonunun Hamilelik İçin Önemi Nedir?
Progesteron hormonu, kabaca kadınları hamilelik dönemine hazırlayan bir hormondur ve sağlıklı, üreme çağındaki bir kadında her ay döngü halinde yumurtalıklar tarafından salgılanır. Progesteron, adet döngüsünün ortasında bir yumurta bırakıldığında yani yumurtlama döneminde üretilir.
Progesteron, döllenmiş bir yumurtanın rahim duvarına yapışmasını veya tutunmasını sağlamak için endometriyum adı verilen rahim duvarını kalınlaştırmaya başlar. Diğer bir deyişle, rahim duvarını embriyonun gelişimi için, bir yatak gibi hazırlar. Fakat yumurta uygun süre içerisinde döllenmezse, vücut progesteron salgılamayı azaltır ve rahim duvarı parçalanarak atılır, yani adet kanaması gerçekleşir.
Eğer bir embriyo rahim zarına tutunursa, yine hormonlar yoluyla, yumurtalığa haber ulaştırılır ve sonuç olarak yumurtalık sekiz hafta boyunca progesteron üretir. İlk sekiz haftadan sonra, hamileliğin kalan süresi boyunca progesteron üretimini plasenta üstlenir.
Progesteron Hormonunun Yan Etkileri
Kadınlar daha çok gebelik dönemlerinde progesteron ilaçlarına ihtiyaç duymaktadır. Anne karnındaki bebeğin sağlığı ve özel durumları bu takviyelere gereksinimleri artırmaktadır. Fakat progestanlar, her ilaçta olduğu gibi vücutta bazı yan etkilerin oluşmasına yol açabilir. İçeriğinde bulunan bazı maddelere karşı duyarlılık meydana gelmesi olasıdır.
Hamilelikte progestan yan etkileri, gebelerin günlük hayatını olumsuz yönde etkileyerek endişeye düşmelerine neden olabilir. Ayrıca gebelikte vücudun aşırı hassasiyet kazanması, yan etkilerin görülme ihtimalini yükseltir.
Progestanın Hafif Yan Etkileri Şunlardır;
- Ağız kuruluğu
- Uykusuzluk
- Yorgunluk
- Sinirlilik gibi ruh hali değişimleri
- Ateş
- Kusma
- İshal
- Mide bulantısı veya ağrısı
- Baş ağrısı
- Kas ve eklemlerde ağrı
- Hazımsızlık
- Kabızlık
- Burun akıntısı
- Kulak ağrısı
- Öksürük
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Vajinal akıntı
- Vajinal mantar
- Vajinal kuruluk
- Sinüzit
- Faranjit
- Göğüslerde hassasiyet
Bu belirtiler hafif dereceli ve geçici bulgulardır. Rahatsız edici boyutlara ulaştığında doktorunuza bilgi vermeniz gerekir.
Progesteron Yüksekliği Nedir?
Progesteron hormonu, hamileliğin ilk üç ayında hızla yükselmeye başlar. Vücut bu değişikliğe adapte olana kadar anne adaylarında birtakım şikayetler gözlenebilir. Bunun haricinde, adrenal bez ile ilgili problemlerde, vücutta östrojen seviyesinde azalma gözlendiğinde ya da dışarıdan alınan progesteron ilaçlarının çok fazla kullanımında da benzer etkiler gözlenebilir.
Progesteron bir takviye nedeniyle aşırı yükselmişse bir süre sonra seviyesi kendiliğinden azalır.
Progesteron Düşüklüğü Nedir?
Progesteron hormonu, gebelik için temel hormonlardan biri olduğundan progesteron hormonu düşüklüğünde hamilelik büyük olasılıkla gerçekleşmez. Bir kadın vücudunda döllenme sağlıklı bir şekilde gerçekleşse de progesteron hormonu yetersiz olduğunda rahim duvarı yeterince kalınlaşmaz.
Bu yüzden döllenen yumurtanın rahim duvarına tutunması mümkün olmaz ve gebelik sağlıklı şekilde sürdürülemez.
Progesteron hormonu düşüklüğü, gebelerde düşük riskine ve kanamaya sebebiyet verebilir. Bu sebeple hamilelik döneminde düzenli kontrollerin yapılması oldukça önemlidir.
