Çocuklara yeni bir kardeşi olacağını anlatmak bazen sanıldığından daha zor olabilir. Çocuk, anne ve babasının ilgisinin artık kendisinde değil de kardeşinde yoğunlaşacağını düşündüğünden kardeşini kabul etmekte zorlanabilir. Bazen de anne ve babanın endişesi çocuğun kardeşi konusunda endişelenmesine yol açar. İşte aileye yeni katılacak bireyin varlığını çocuğa nasıl anlatmak ve çocuğu yeni doğacak kardeşine nasıl hazırlamak gerekiyorun cevapları.
- Aileye yeni bir bireyin katılacağı çocuğa ne zaman söylenmeli?
Çocukların zaman kavramı yetişkinler gibi işlemez. Sabırsızdırlar ve dokuz ay beklemek onlara uzun gelir. Hem süreyi kısa tutmak hem de risk tetkiklerinin yapılarak olumlu sonuçların alındığı ve doğumun kesinleştiği aylardan sonra çocuğa bu haberi vermek daha yararlıdır. Ancak aile, çocuğa açıklamadan önce çocuk çevreden duyup ailesine sorular sorarsa yalan söylemeyip durumu anlatmak gerekir. Diğer yandan güven duygusunun zedelenmemesi için çocuğu annedeki fiziksel değişiklikleri fark etmeden önce bilgilendirmek gerekir.
- Yeni bir bebek çocuklara nasıl söylenmeli?
Konuşma çocuğun kendini huzurlu hissettiği, sakin ve çok fazla yabancı insanın bulunmadığı bir ortamda yapılmalı. Konuşmada kurulan cümlelere, ses tonuna ve tavırlara dikkat edilmeli. Anne ve baba ne kadar rahat olursa çocuk da o kadar rahat olur. Çocuk, anne ve babasında endişe sezerse bu durumun kendisi için de endişe yaratıcı bir şey olduğunu düşünüp tepki gösterir.
- Konuşma onay alma ya da özür dileme gibi olmalı mı?
Hayır, basit bir dille çocuğa evde yaşanacak değişimler anlatılmalı, çocuğun sorduğu sorular sabırla yanıtlanmalıdır. Soyut kavramlara çok değinmemek gerekir. İyi niyetle söylenmiş “seni de onun kadar seveceğiz, sen ilk göz ağrımızsın” tarzında cümleler çocukta soru işaretlerine neden olup, bu da kardeşine olan rekabet hissini tetikleyebilir. Olanları somutlaştırıp, anlamasını kolaylaştırmak için çocuğun bebeklik fotoğrafları gösterilerek 0 dönemlerden bahsedilebilir. Öte yandan çocuğun duygu ifadesi çok önemlidir. Bu nedenle, olumlu ya da olumsuz, duygularını ifade etmesine olanak sağlamak gerekir. Ona bir oyun arkadaşı geleceğini söylemek ise sonraki süreçte sıkıntı yaratabilir. Doğduğunda çok ufak ve kırılgan olan kardeşiyle oynayamadığını görmek, onda hayal kırıklığı yaratacak ve zaman kavramı tam yerleşmediği için “biraz büyümesini bekle” tesellileri yeterli olmayacaktır. Ebeveynlerin de çocuğun tepkisiyle ilgili beklentileri önemlidir. Ailenin ilgi odağı olarak bu halinden memnun bir çocuğun annesini paylaşacağı bir kardeşinin dünyaya geleceğini öğrenmesi çok sevindirici olmayabilir.
- Kardeş konusunda çocukların fikri sorulmalı mı?
Yeni bir çocuk dünyaya getirmek aslen anne babanın vermesi gereken bir karardır. Bazen çocuklar oyun arkadaşı istedikleri için anne babalarına kardeş yapmaları konusunda ısrarcı davranabilir. Fakat anne-baba yeni çocuğa hazır değildir. Bu gibi durumlarda sırf çocuk ısrar ediyor diye yeni bir çocuk dünyaya getirmek doğru olmaz. Bu süreci ailenin istiyor ve göze alıyor olması önemlidir.
Aynı şekilde çocuğun yeni kardeş istemiyor olması da anne ve babanın alacağı kararı tamamen etkilememelidir. Tabiki bu durumu göz önünde bulundurmak önemli ama kararın merkezi haline getirmemek gerek.
- Çocuk kardeş istemiyorsa nasıl ikna edilmeli?
Öncelikle bunun çocuğun isteğinden bağımsız bir durum olduğu çocuğa kavratılmalı. Bir kardeşe sahip olmanın olumlu yanları anlatılıp yakın çevresinden örnekler verilmeli ve bu süreci sindirmek için Çocuğa zaman tanınmalı.
- Kıskançlık konusunda neler yapılabilir?
Bütün ihtiyaçları ebeveynleri tarafından karşılanan ve evin çocuğu olarak ilgi ve sevgiyi üzerinde toplayan çocuğun, yeni bir bebekten sonra kendisine olan bu ilginin azalacağı ve sevginin paylaşılacağı düşüncesiyle kardeşini kıskanması doğaldır. Kardeşi doğduktan sonra ani değişimler yasayan çocuk, bunların nedenini kardeşinin doğumuna bağlar. Bu durum yeni üyeye yönelik kızgınlık duymasına neden olur. O yüzden çocuğun hayatında oluşabilecek değişikliklere bebek doğmadan baslamak gerekir. Annenin, çocuğun normalde karşıladığı bazı ihtiyaçlarını hamilelik döneminde baba ya da ailedeki başka bir üye devralmalıdır. Örneğin günlük park gezilerini babanın yaptırması gibi. Böylece bebeğin doğumundan sonra yoğun bir şekilde onun bakımıyla ilgilenen anne, büyük çocuğun üstünden ellerini birden çekmemiş olur.
- Kardeşine zarar veren bir çocuğa nasıl davranmalı?
Anne babaların fark etmesi gereken önemli nokta şudur: çocuğun öfke duyduğu kisi aslında yeni doğan kardeşi değil, Çoğunlukla artık ona eskisi gibi davranmadıklarını düşündüğü anne babasıdır.
Ama çocuk bu öfkeyi, ona değişimlerin somut kaynağıymış gibi gözüken kardeşine yansıtır. O yüzden çocuğun bu davranışları önlenmek isteniyorsa asırı tepki göstermeyip bu konudaki olumsuz duygularını ifade etmesine izin verilmeli. Asırı tepki göstermek hem çocuğun öfkesini arttıracak hem de daha sonrasında bunu ilgi çekme amaçlı kullanmasına neden olacaktır. Örneğin 5 yasından küçük çocuklar zarar verdiklerinin çok da bilincinde değildir. O nedenle çocuğun kardeşine uyguladığı ve anne babanın ise şiddet gibi gördüğü bir tutum çocuk acısından merakını gidermek için kardeşiyle uğraşması ve onu incelemesi seklinde bir durum olabilir. Ancak yine de zarar görmemeleri için mümkün olduğunca küçük yaslardaki kardeşleri beraber olduklarında gözetimden uzak tutmamak yararlı olacaktır. Ebeveynlerin doğru tutumu sergilemek adına zorlandığı bu gibi kritik durumlarda bir uzmandan destek olmaları da önemlidir.
