Doğal yollarla gebe kalamama durumu, düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye rağmen 1 yıl içinde gebelik olmaması sonucunda oluşur. Bu duruma halk arasında kısırlık adı verilirken, tıp dilinde ise infertilite olarak adlandırılır.
Kısırlık her çocuk sahibi olmak isteyen çift için korkulan bir durumdur. Yapılan bir araştırma sonucuna göre, tüm kadınların yaklaşık olarak %25’i hayatlarının herhangi bir döneminde kısırlık vakası ile karşı karşıya gelmektedir. Dünya çapında ise bu durum, çiftlerin %8-12’sinin kısırlık problemleri yaşadığı yönündedir.
Tıbbi anlamda bir çiftte kısırlık sorunu olduğunun söylenebilmesi, yardımcı tedavilerin uygulanabilmesi ya da kısırlıktan şüphelenilmesi için 35 yaşın altındaki çiftlerin en az bir yıl, 35 yaşın üzerindekilerin de yaklaşık 6 ay korunmasız düzenli cinsel ilişkide bulunmuş olmaları gerekir.
Doğal yollarla hamileliğin meydana gelmemesi sorunu hem dünyada hem de ülkemizde çok yaygın bir sorundur. Bu bağlamda Dünyada ve ülkemizde görülen kısırlık oranları birbirine oldukça yakındır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, Türkiye’de %10-20 arasında olan kısırlık oranı, dünyada genelinde yaklaşık %15 civarındadır. Bebek sahibi olmak isteyen çiftlerin ise yaklaşık %15 kadarı, üremeye yardımcı tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyar.
Yumurtlama ve döllenme sırasında tüm basamakların hamile kalmak için doğru bir şekilde gerçekleşmesi gerekir. Bazı durumlarda bebek sahibi olmak isteyen çiftlerin kısırlığa neden olan sorunları doğuştan kaynaklanabilir ya da hayatının herhangi bir döneminde gelişir. Kısırlığın nedenleri hem kadın hem de erkekler tarafından olabilir. Bu oran kadın ve erkek için hemen hemen aynı oranlardadır.
Tıp dilinde infertelitenin nedenleri şu şekildedir;
1. Neden: Vakaların yaklaşık üçte birinde erkekle ilgili bir sorun vardır.
2. Neden: Vakaların yaklaşık üçte birinde kadın ile ilgili bir sorun vardır.
3. Neden: Hem erkek hem de kadın ile ilgili sorunlar vardır ya da hiçbir neden tespit edilemez.
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
Son yıllarda erkeklerde sperm sayısı hızla azalmakta ve bu da erkek kısırlığının artmasına sebep olmaktadır. Erkeklerde sperm sayısının azalmasının en önemli nedenleri çevre kirliliği ve erkeklerin maruz kaldığı olumsuz koşullardır.
Testislere bağlı anormal sperm üretimi veya işlevi, bazı genetik bozukluklar, diyabet gibi sağlık sorunları ile, varikosel adı verilen testislerdeki genişlemiş damarların sperm kalitesini etkilemesi, erkeklerde kısırlık nedenlerinin başlarında yer alır.
Bununla birlikte erken boşalma ve sertleşme problemi gibi cinsel sorunlara bağlı spermin verilmesi ile ilgili sorunlar, testiste oluşan yapısal bozukluklar ve testise alınan hasarlar da erkeklerde kısırlığa neden olabilir.
Erkeklerin pestisitler, diğer ağır kimyasallar ve radyasyon gibi belirli çevresel faktörlere aşırı maruz kalması da yaygın olmayan ancak erkeklerde kısırlık problemine neden olabilecek diğer nedenler arasındadır. Sigara içmek, alkol kullanmak, kontrolsüz ve bilinçsiz alınan antibiyotikler ve üreme sistemini doğrudan/dolaylı olarak etkileyen tüm maddeler de doğurganlığı etkileyebilir.
Kadınlarda Kısırlık Nedenleri
Polikistik Over Sendromu, hipotiroidi ve hipertiroidi gibi hormonal bozukluklar, kadınların kısırlık sebeplerinin başında gelir. Bununla birlikte yumurta hücrelerinin yumurtalıklardan salınmasını etkileyen ovülasyon bozuklukları, prolaktin yüksekliği, aşırı egzersiz ve yeme bozukluklarına sahip olan kadınların kısır olma ihtimali daha yüksektir.
Rahim boynunun açılması gibi anormallikler oluşması, rahim içerisinde poliplerin olması, rahimde şekil bozuklukları olması ve miyomlar, dolaylı olarak kadınlarda hamileliğe engel olabilir.
Bunun nedeni, döllenme adı verilen fertilizasyonun oluşmasına rağmen, rahimde meydana gelen ya da oluşan yapısal bozukluklar yerleşme adı verilen implantasyonu engelleyebilir. Bu tür durumlarda döllenmiş yumurta rahime tutunamaz ve hamilelik gerçekleşmez.
Primer yumurtalık yetmezliği adı verilen erken menopoz durumu da yumurtalıkların çalışmayı durdurması ya da yetersiz taslak yumurta hücresi bulunması durumunda gerçekleşir ve regl döngüsü erken yaşta sona erer. Bu durum daha nadir olarak görülse de kısırlığa sebep olan konulardan bir tanesidir.
Geciken Hamileliğin Sebepleri Nelerdir?
Üreme çağındaki kadınlarda en basit kısırlık belirtisi, aylık regl döngülerinde gerçekleşen kanamalarındaki düzensizliklerdir. Genellikle iki regl dönemi arasının 21 günden daha kısa ya da 35 günden daha uzun olması yumurtlama düzensizliklerinin ve dolayısıyla da kısırlığın belirtisi olarak ortaya çıkabilir.
Bununla birlikte anormal sayılabilecek derecede çok yoğun ve uzun süreli kanamalar ya da 2 günden kısa süren, damlalar halinde geçen regl dönemleri de yumurtlamada problem olduğuna işarettir.
Kısırlık Tedavisi Nasıl Gerçekleşir?
Kısırlık, her kişide farklı faktörden kaynaklanabilen kişiye özel bir sağlık sorunu olduğu için, tedavisi de kişiye özel bir tedavi olmalıdır. Kısacası kısır olan herkesin sorunu aynı sebepten kaynaklanmadığı için, bebek sahibi olmak isteyen her çifte aynı tedavi uygulanamaz. Kısırlık sorununun araştırılması, basit tetkikler yapılması ve tespit edilen verilere göre de en doğru yol seçilerek tedaviye başlanır.
Gebeliğin oluşmama sebebinin kadından kaynaklı olduğu düşünülürse jinekolojik muayene, hormon değerleri ve tüpleri değerlendirmek için HSG adı verilen rahim filmi çekilmesi gibi tetkikler uygulanır.
Kısırlık sorunu erkek ve kadının birlikte ilgilendirilmesi gereken bir konu olduğunda ise, erkekte sorun olup olmadığını araştırmak amacıyla hormon testleri, sperm testi ve bazı genetik incelemeler yapılır. Burada sperm sayısına, sperm kalitesine, sperm şekline ve sperm hareketliliğine bakılarak, ayrıntılı bir biçimde değerlendirilir.
Bu testler, infertelite durumunda hemen her çifte uygulanan temel testlerdir. Eğer burada herhangi bir sorunla karşılaşılmazsa, ileri düzey testler yapılması gerekebilir. Bu testler arasında; erkek ve kadının genetik olarak incelenmesi, bağışıklık sisteminin ve sistemik hastalıklarının ayrıntılı incelenmesi ve kan pıhtılaşma testleri yer alır.
